Samoocena to nasza ocena samego siebie, to nasze zdanie na swój własny temat. Zbyt wysoka sprawia, że nasze mniemanie o sobie nie ma wiele wspólnego z rzeczywistością, a dla innych jesteśmy osobami, które "zadzierają nosa". Z kolei zbyt niska samoocena sprawia, że ogarnia nas lęk i nieśmiałość, czujemy się bezwartościowi i gorsi od innych.
Czym jest niska samoocena?
Samoocena nazywamy, zwane także poczuciem własnej wartości to nasze zdanie na swój temat, powstałe w wyniku zarówno własnych odczuć na temat naszej osoby, jak i tego, jak o nas wyrażają się inni. Samoocena to postawa, związana z tym, co o sobie myślimy, o swoim wyglądzie, charakterze, zachowaniu, dokonaniach życiowych. Może być ona różna w zależności od tego, jak w danej chwili na siebie patrzymy, co robimy, jakie słowa na swój temat usłyszeliśmy.
Najlepiej, gdy samoocena jest adekwatna do tego, jacy naprawdę jesteśmy, uwzględnia zarówno nasze zalety, jak i wady. Bywa również tak, że nasza samoocena jest zawyżona, to znaczy, że postrzegamy siebie jako kogoś lepszego niż naprawdę jesteśmy. Nie jest to sytuacja korzystna na dłuższą metę, gdyż dla otoczenia możemy stać się osoba samolubną, wywyższającą się oraz niemiłą. Skoro samoocena może być za wysoka to oczywiście może być również za niska. Niewielkie poczucie własnej wartości cechuje osoby nieśmiałe, mało pewne siebie, zakompleksione oraz zalęknione.
Skąd się bierze niskie poczucie własnej wartości, jak się objawia i jakie są jego skutki?
Przyczyny i skutki niskiej samooceny
Skąd bierze się niska samoocena? Rodzimy się z nią czy pojawia się na pewnym etapie życia? Jak wspomniano wcześniej, samoocena to jest to, co myślimy o sobie i jak siebie postrzegamy. Taki obraz własnej osoby wykształca się w ciągu całego życia, ma na niego wpływ zarówno to, jak jesteśmy wychowani, jak i to, co słyszymy na swój temat od innych.
Niska samoocena może być efektem stosunku naszych rodziców do nas, dotyczy na przykład osób, które były w dzieciństwie zaniedbywane przez rodziców, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie, musiały same troszczyć się o siebie i zaspokajać swoje potrzeby. Osoby takie jako dzieci nie słyszały dobrych słów od swoich opiekunów, co sprawia, że w dorosłym życiu mogą mieć trudności ze skonstruowaniem adekwatnej oceny siebie, brakuje im bowiem ważnego odnośnika, jakim jest zdanie rodziców na ich temat.
Problem niskiej samooceny dotyczyć może również osób, które w dzieciństwie były nadmiernie krytykowane, kontrolowane, obawiały się tym samym, że nie będą w stanie spełnić wymagań rodziców. Rodzice chcieli, aby zawsze byli dziećmi grzecznymi, ułożonymi, nie odzywającymi się bez pytania. Rzadko były chwalone i doceniane. Osoby takie w dorosłym życiu również uważają, że muszą spełniać czyjeś wymagania, że nigdy nie będą dość dobre. Przekłada się to na ich niską samoocenę.
Niskie poczucie własnej wartości może wykształcić się również jako efekt wielu negatywnych doświadczeń, jakie miały miejsce życiu. Dotyczy to osób doświadczających przemocy fizycznej i psychicznej, wychowanych w domu dziecka czy rodzinie patologicznej.
Niska samoocena może również wykształcić się w trakcie naszego życia, np. jako efekt odrzucenia w grupie rówieśniczej z powodu niepełnosprawności, wady wymowy czy innej przyczyny lub poprzez bycie w związku z osobą toksyczną. Może także być efektem przeżycia traumy: gwałtu czy doświadczenia molestowania seksualnego.
Zaniżona samoocena niesie za sobą wiele negatywnych skutków. Może przyczynić się nawet do pojawiania się myśli samobójczych.
Jak objawia się niskie poczucie własnej wartości?
Czy każdy człowiek nieśmiały ma niewielkie poczucie własnej wartości? Jak objawia się niska samoocena?
Osoby z niskim poczuciem własnej wartości zazwyczaj:
- dużo od siebie wymagają i bardzo zrażają ich niepowodzenia;
- źle się czują w trakcie ekspozycji publicznej, np. gdy przemawiają do tłumu;
- są nieśmiałe i zakompleksione;
- dokucza im poczucie beznadziejności, czują się nic nie warci;
- mają tendencję do samokrytyki oraz zaniedbywania siebie kosztem innych (potrzeby innych ludzi wydają się im ważniejsze niż ich własne, źle znoszą również krytykę innych, nie traktują ich jako lekcji ale jako osobistą porażkę;
- ocenę siebie uzależniają od tego, co na ich temat sądzą inni;
- nie akceptują siebie i brak im poczucia bezpieczeństwa;
- są nieufne w stosunku do innych ludzi i mają trudności w nawiązywaniu kontaktów z innymi;
- mają trudności w podejmowaniu decyzji, zwykle wolą, by ktoś zadecydował za nich;
- czują się samotne ale mimo to izolują się od innych;
- odczuwają poczucie winy, gdy coś im się nie uda, obarczają siebie winą a to, co się nie udało;
- czują się niekompetentne i niezdolne do wykonania wielu rzeczy, mimo odpowiednich kwalifikacji.
Wnioskujesz, że masz niską samoocenę i niewielkie poczucie własnej wartości, a chcesz nad nim popracować? Nic trudnego, poniżej 7 ciekawych sposobów, które okażą się przydatne zarówno w walce z nieśmiałością, jak i niskim poczuciem własnej wartości.
Jak podnieść samoocenę?
Poniżej siedem ciekawych sposobów, przydatnych w walce z niską samooceną. Pozwolą one na podniesienie poczucia własnej wartości ale i okażą się pomocne w walce z nieśmiałością, wycofaniem i lękiem, jaki odczuwamy w wielu sytuacjach.
1. Nie wymagaj od siebie zbyt wiele
Masz tendencję do stawiania sobie zbyt wysokich wymagań? Może tak robili w przeszłości Twoi rodzice i teraz sam/sama przejmujesz ich rolę? Czas z tym skończyć. Nikt nie jest idealny, nikt nie musi umieć i wiedzieć wszystkiego najlepiej. Wrzuć na luz i wytyczaj sobie od dzień racjonalne wymagania, staraj się ich przestrzegać ale nie rozliczaj się z nich zbyt drastycznie.
2. Zaakceptuj swoje wady ale pracuj nad nimi
Wypisz na kartce swoje wady, wszystkie, jakie przychodzą Ci do głowy, spytaj bliskie osoby, jakie ich zdaniem, są Twoje słabe strony. Wypunktuj je i pamiętaj, że to lista, nad którą masz pracować, a nie informacje, które mają dodatkowo zaniżać Twoją pewność siebie. Zrób plan pracy nad swoimi wadami, realizuj go krok po kroku. Poproś o wsparcie emocjonalne kogoś bliskiego, niech motywuje Cię do działania i docenia za poczynione sukcesy.
3. Miej świadomość swoich zalet
Owszem, masz wady, jak każdy z nas ale to nie powód, by zapominać o zaletach. Wypisz je dokładnie tak samo, jak wady, w razie problemów poproś o pomoc bliskich, może masz jakieś mocne strony, o których nie wiesz? Ciesz się swoimi zaletami, zerkaj na listę ilekroć poczujesz się kimś bezwartościowym.
4. Wypisz, czego się boisz i powoli się z tym oswajaj
Wiesz czego się boisz? Nie? To najwyższy czas wypisać to, co Cię przeraża i paraliżuje, co najbardziej obniża Twoją pewność siebie. Oswajaj się z tym powoli, np. zabierz głos na zebraniu w szkole, na którym jesteś z partnerem, zgłoś się do przygotowania wystąpienia z koleżanką. Trenuj pewność siebie małymi kroczkami, proś o wsparcie bliskich.
5. Korzystaj z sytuacji, w których czujesz się pewnie
Z pewnością są takie sytuacje, w których czujesz się pewnie, np. gdy idziesz gdzieś z ukochaną osobą lub spotykasz się z przyjaciółmi. Korzystaj z nich, czerp ze swojej pewności w tamtych chwilach i oswajaj się z tym, co nieznane, np. idąc tam z bliską osobą.
6. Przygotuj się na to, co nowe
Zwykle jest tak, że osoby z niskim poczuciem własnej wartości przeraża to, co nowe. Przygotuj się na to, co nieznane, a z czym musisz się zmierzyć, np. na rozmowę kwalifikacyjną czy zaprezentowanie projektu w pracy - zrób plan i działaj według niego, nie twórz miliona scenariuszy ale ten jeden, najlepszy.
7. Zainwestuj w siebie
Aby wzmocnić swoją samoocenę, zainwestuj w siebie, zarówno w wygląd fizyczny, jak i wykształcenie czy kompetencje. Wybierz się do fryzjera, kup nowe ubrania, wybierz się na manicure, pozwól koleżance, aby modnie Cię umalowała. Inwestuj także w swoje wykształcenie, wybierz się na kurs prawa jazdy, zdecyduj się na kurs doszkalający czy studia podyplomowe. Jeśli nie czujesz się pewnie, zaproponuj takie rozwiązanie koleżance, siostrze, przyjacielowi: będzie Ci raźniej.
Komentarze