Trudnym zadaniem jest opisywać zdarzenia lub cechy, które dotyczą nas samych. Uważamy, bowiem, że osoby z zewnątrz lepiej potrafią określić nasze mocne strony i opisać nas jak najlepiej, gdyż są bezstronni. Trudnym, więc zadaniem jest stworzyć własną autobiografię opisującą swoje życie i wydarzenia z nim związane. Wielu autorów pokusiło się o napisanie autobiografii jednak każdy z nich ocenia tą pracę za bardzo ciężki i czasochłonny wysiłek.
Czym jest autobiografia?
Autobiografia jest to utwór piśmienniczy pisany przez autora, w którym opisuję swoje życie.
Opis zawiera:
- doświadczenia,
- spostrzeżenia,
- zdarzenia czy różnego rodzaju czyny autora.
W polskim literaturoznawstwie autobiografię utożsamia się najczęściej z literaturą dokumentu osobistego. Najpopularniejszą definicją autobiografii jest ta, która widnieje w Encyklopedii PWN i brzmi ona "autobiografia to selektywny zapis, analiza doznań i przemyśleń autora służy uchwyceniu całościowego sensu własnej drogi życiowej, zgodnie z jakąś koncepcją ideową i konwencją literacką, co odróżnia autobiografię od pamiętnika i dziennika".
Pisanie autobiografii
Autobiografia pochodzi od dwóch słów: grackiego gros, czyli życie oraz graphein, czyli pisać.
Formy autobiograficzne
Do form autobiograficznych można zaliczyć:
- Autobiografię, oprócz tej, w której autor opisuje swoje życie można wyróżnić:
- Mistyczną - polegającą na ukazaniu dążenia do zjednoczenia się z Bogiem,
- Duchowa - polegająca na nawróceniu kogoś niewierzącego,
- Dzienniki, występuje w odmianach, takich jak: dziennik intymny, skupiony na życiu wewnętrznym i przedstawiający stany psychiczne oraz codzienne życie diarysty, często prowadzony przez wiele lat, a nawet całe życie jego autora.
- Pamiętniki, jest on najbardziej zbliżony do autobiografii różniący się jedynie stylem pisania oraz charakterem zamieszczanych tam informacji.
Autobiografia - charakterystyka
Cech charakteryzujących autobiografię jest bardzo dużo. Do najpopularniejszych podawanych do rozróżnienia od innych typów literackich można zaliczyć takie cechy jak to, że:
- Oparta musi być oparta na prawdziwych wydarzeniach, czyli nic innego jak autentyczność wydarzeń opisywanych przez autorów autobiografii,
- Opisuje głównego bohatera, jakim jest sam autor, jego przeżycia doświadczenia jak i sytuacje, które dotyczą jego życia prywatnego, pracy zawodowej czy innej sfery życiowej,
- Narracja odbywa się w pierwszej osobie liczby pojedynczej ("ja"),
- Narratorem jest sam autor.
W autobiografii można wskazać na dwie podstawowe postawy wobec świata przedstawionego, stanowiące jednocześnie jej dwa nurty ewolucyjne w opisywanym spectrum autora:
Postawa introwertyczna
W tych autobiografiach świat przedstawiony traktowany jest, jako wewnętrzne przeżycia "ja" autobiograficznego podmiotu,
Postawa ekstrawertyczna
W tych autobiografiach z kolei przez pryzmat "ja" autobiograficznego podmiotu oglądany jest świat zewnętrzny w jego złożoności i różnorodności.
Postawę wyzwania
Zwrócona jest w stronę "ty", to znaczy w stronę czytelnika, który wciągnięty zostaje w tok pisanego opisu czy wydarzenia związanego z życiem autora. Często sam jest wysunięty chwilowo na pierwszy plan.
Jak napisać autobiografię?
Ten rodzaj literackich prac zdarza się coraz częściej. To znaczy, że autorzy coraz częściej podejmują się napisania opisu własnych życiowych sytuacji. Jest to dość trudne zadanie z racji nie obiektywnych ocen własnego życia. Trud pisarza, a zarazem bohatera opisu - polega na subiektywnym opisie zdarzeń i wzięcie pod uwagę innych aspektów nie tylko te, które mamy, ale również opisu innych osób oraz opinii wobec naszego życia jak i sytuacji, które się wiążą z autorem.
Kryteria pracy autobiograficznej
Kryteriami, jakie musi spełnić praca autobiograficzna są między innymi:
- Forma językowa - napisana prozą lub jako opowieść,
- Temat - związany ściśle związany z losami autora będącego jednocześnie bohaterem opowiadania obejmując tym samym osobowość autora,
- Sytuacja autora - tożsamość autora, którego nazwisko odsyła do rzeczywistej sytuacji z życia autora, występuję narrator, którym jest autor wypowiada się on w pierwszej osoby liczby pojedynczej,
- Status narratora - retrospektywna wizja opowiadania.
Często możemy przeczytać artykuły czy książki odnośnie różnic, jakie posiadają dwie najbardziej rozpowszechnione w tym temacie formy tekstów, jakimi są biografia i autobiografia. Dla osób niewgłębiających się w temat może różnić się to tylko nazwą. Jednakże do podstawowych ich różnic można zaliczyć to, że biografia jest opisem twórczości, życia osoby, lecz przez inną osobę, a autobiografia jest to opis życia przez autora i zarazem bohatera opowieści czy prozy. Biografia z kolei, to opis życia przedstawianej osoby, który najczęściej przyjmuje charakter naukowy lub literacki.
Przyjęło się również, że biografia w odróżnieniu od życiorysu powinna być wzbogacona o elementy krytyczne, analityczne oraz próbę podsumowania omawianej osoby. Biografia jest modelem opisująca czyjeś życie "takie, jakie było", natomiast nieosiągalnym horyzontem jest podobieństwo do obranego modelu tegoż życia, nie ma tu wymogów tożsamości autora z narratorem i bohaterem, narrator do bohatera i autor do modelu pozostają w analogicznym stosunku - "relacja relacji", wypadki graniczne: dla tożsamości - fałszerstwo, dla podobieństwa - mitomania.
Przykłady osób, które napisały autobiografię
Do najbardziej rozpowszechnionych twórców, którzy pokusili się o napisanie autobiografii można zaliczyć takie osoby, jak:
- Święty Augustyn,
- Jean Rousseau,
- Mark Twain,
- Franz Kafka,
- Albert Einstein,
- Anne Frank,
- Roland Barthes.
Natomiast w literaturze polskiej można wyróżnić:
- Jana Chryzostoma Paska,
- Stefana Żeromskiego,
- Marię Dąbrowską,
- Czesława Miłosza,
- Sławomira Mrożka,
- Karola Wojtyłę,
- Witolda Gombrowicza.
Sposoby wyrażania tożsamości autor-narrator-bohater:
- poziom odniesienia - tylko sam akt wypowiadania,
- poziom wypowiedzi - tożsamość podmiotu wypowiadania z gramatycznym podmiotem wypowiedzi.
Dwie problemowe sytuacje identyfikacji podmiotu wypowiedzenia:
- Cytat, sygnalizowany w tekście pisanym - myślniki, cudzysłowy; w tekście mówionym - intonacja
- Ustne porozumienie na odległość, np. radio - rozmowa jednokierunkowa.
Pakt autobiograficzny
Ważnym aspektem w poruszanym temacie jest także pakt autobiograficzny. Jest to kontrakt zawarty między autorem i czytelnikiem, gdzie wątpliwości mogą pojawiać się na poziomie podobieństwa, nigdy na poziomie tożsamości: autor musi równać się narratorowi i bohaterowi w tekście. Kwestia wierności zależy od kwestii autentyczności, związanych z użyciem imion własnych autora, narratora i bohatera.
Do tego paktu autobiograficznego można wyróżnić oraz zaliczyć sygnały autentyczności, którymi są sygnały niejawne w relacji autor bohater charakteryzujące się użyciem tytułu na przykład historia mojego życia oraz to, że początkowe partie tekstu można identyfikować z nazwiskiem na okładce. Kolejnym sygnałem autentyczności są sygnały jawne w relacji narrator bohater mają one te same nazwisko, co autor na okładce. Pakt autobiograficzny wyklucza postępowanie fikcyjnych zdarzeń, podobieństwo nie jest takie same jak tożsamość. W autobiografii konieczna jest tożsamość trzech elementów autora narratora i bohatera. Punktem i sposobem odniesienia jest zawsze autor i jego nazwisko, które jest zagwarantowane przez administracyjny status i umowę z wydawcą.
Można także wyróżnić różne rodzaje faktów, które łączą się z autobiografią. Do jednej z nich można zaliczyć pakt powieściowy, który charakteryzuje się kontaktem zwartym między autorem a czytelnikiem, jednak autor i bohater nie mają tego samego nazwiska, nie spełniono warunku dokładności i wierności oraz autentyczności. Kolejnym faktem jest fakt referencjalny, który charakteryzuje się bliską umową z czytelnikiem historyka lub dziennikarza, którego celem jest wypowiedź i opinia na temat danego zdarzenia a także podobieństwo do prawdy nie iluzji, ale wypowiedzi adekwatnej do wydarzeń. Wyróżniamy także pakt fantazmatyczny jest to przeciwstawienie powieści i autobiografii daje on efekt kontrastowości. Gatunek autobiograficzny jest gatunkiem umownym. Kwestią decydującą jest tu nazwisko występuje kontrakt jawny lub niejawny autora z czytelnikiem. Autobiografia jest stylem lektury i odmiana pisarstwa.
Podsumowując należy stwierdzić, że autobiografia to dość trudny gatunek literacki. Charakteryzuje się on bezstronnością i obiektywnym ukazaniu życia autora i tym samym bohatera. Istnieje dużo autobiografii artystów, sportowców, aktorów, którzy opisują swoje życie, a zarazem osobowość i charakter. Ważny jest fakt, aby nie skupiać się na zdarzeniach i opisach innych, ale własnych zdarzeniach z życia oraz zdarzeń, które dotyczą autora. Nie jest jednak łatwy fakt i trzeba opisać swoje życie takim, jakim jest. Autobiografia najczęściej przyjmuje postać opowieści, zdarzają się także przypadki autobiografii w postaci prozy. Duża liczba osób myli pojęcia autobiografii z pojęciem biografii, jednak podstawową różnicą pomiędzy tymi dwoma stylami pisarskimi jest to, że autobiografia opisuje własne życie autora a biografia opisywana przez autora jest opisem życia innej osoby. Ważną cechą charakterystyczną jest to, że narracja w autobiografii odbywa się przez autora i odbywa się w pierwszej osobie liczby pojedynczej
Komentarze