Czym jest pesymizm? Kim jest pesymista? Przyczyny i skutki pesymizmu

Pesymizm to postawa wobec świata i innych ludzi, obejmująca przesadne zamartwianie się, negatywne spojrzenie na siebie, innych, otaczający nas świat. Pesymista o wszystkim i o wszystkich wyraża się negatywnie, dostrzega przyszłość jedynie w ciemnych barwach. Pesymizm może być związany z małą pewnością siebie oraz negatywnymi życiowymi doświadczeniami. Skąd dokładnie bierze się pesymizm, jak zachowuje się i myśli pesymista oraz jak radzić sobie z pesymizmem?

Geneza pesymizmu

Jaka może być geneza pesymizmu? Skąd bierze się tak negatywny pogląd na życie: siebie i innych ludzi? Czynników, które mogą być odpowiedzialne za wytworzenie się postawy pesymistycznej jest wiele. Wśród nich wymienia się:

• Nieprzepracowane lęki z okresu dzieciństwa - postawa pesymistyczna wiąże się z lękiem. Skąd się on bierze? Bardzo często lęki u pesymisty to pozostałość z okresu dzieciństwa. Mogą one wynikać z niedostatecznej troski emocjonalnej ze strony rodziców: dziecko pozostawione samo sobie mogło nie poradzić sobie z różnymi lękami rozwojowymi, co doprowadzić mogło do wykształcenia się biernej postawy pesymistycznej, skoncentrowanej wokół lęku o praktycznie wszystko. Taką postawę mogli zaszczepić również - paradoksalnie - nadopiekuńczy rodzice, którzy wszędzie wokół swojego dziecka widzieli potencjalne zagrożenia.
• Perfekcjonizm jako cecha charakteru - pesymizm może wynikać również z perfekcjonizmu, który wyraża się w chęci bycia najlepszym we wszystkim, co robimy. Może być to postawa zaszczepiona już w okresie dzieciństwa, kiedy to rodzice stawiali przed nami wysokie wymagania, jakim starliśmy się sprostać. Niepowodzenia rodziły frustracje, co obniżało naszą pewność siebie i spowodowało wykształcenie się postawy pesymistycznej.
• Niska samoocena i mała pewność siebie - postawa pesymistyczna cechuje zwykle lub prawie zawsze osoby nieśmiałe, niepewne siebie, o niskiej samoocenie i wierze we własne możliwości. Skąd one się biorą?
• Brak wiary w innych ludzi - pesymista nie wierzy w siebie, ale nie wierzy też w innych ludzi. Dlaczego? Może tak być, ponieważ taką filozofię przekazali mu rodzice, którzy również byli bardzo nieufni i pesymistycznie usposobieni. Może to również wynikać z tego, że w przeszłości ktoś zawiódł nasze zaufanie.

Pesymizm może również wynikać z naszych doświadczeń, w tym licznych niepowodzeń, które obniżyły naszą samoocenę i niejako "zaszczepiły" w nas pesymizm: "Skoro tyle razy mi się nie udało, to teraz też mi się nie uda".

Pesymista - kto to jest?

Pesymista to człowiek negatywnie nastawiony do świata i innych, niekorzystnie myślący na temat samego siebie. z poprzedniego akapitu wiemy, gdzie taka postawa może mieć swoje źródła. Warto teraz przyjrzeć się samemu pesymiście.

1. Jak myśli pesymista?

Aby lepiej zrozumieć pesymistę, warto dowiedzieć się, co myśli taka osoba, jak postrzega świat i innych ludzi. Pesymista przede wszystkim:

• nie wierzy w siebie i swoje możliwości, ma bardzo niskie poczucie własnej wartości;
• przejmuje się wszystkim i wszystkimi, jest osobą, która stale się czegoś obawia, niepokoi się czymś, lęk to emocja, która towarzyszy pesymiście praktycznie cały czas;
• pesymista jest ostrożny w kontaktach z innymi, trudno mu zaufać drugiej osobie, boi się odrzucenia ale i samotności;
• pesymista może mieć problem z robieniem planów na przyszłość, wszystko bowiem wydaje mu się bezsensowne, ponieważ i tak się nie uda.
• pesymista uwielbia tworzyć czarne scenariusze dla wszystkiego, co ma lub może wydarzyć się w jego życiu, przyszłość widzi w czarnych barwach i zawsze ma wizję tego, co strasznego wydarzy się już wkrótce.

2. Jak zachowuje się pesymista?

Cechy charakteru pesymisty i jego spojrzenie na siebie oraz świat warunkują to, jak taka osoba się zachowuje. Po jakich zachowaniach możemy poznać pesymistę?

• jest bierny, rzadko i niechętnie podejmuje się działania, zwłaszcza ryzykownego, woli aby to inni działali, jest obserwatorem lub robi to, co ktoś mu każe;
• ma tendencję do izolowania się z kontaktów społecznych, nie spotyka się z kolegami z pracy w pokoju socjalnym, nie umawia się z przyjaciółmi po zajęciach, woli spędzać czas w swoim pokoju niż z rodziną itp.;
• jest bardzo niepewny w relacjach z innymi, miewa poważne trudności w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi, ma mało znajomych, bywa nieufny;
• brak mu asertywności, nie umie odmawiać innym, bywa uległy i naiwny, łatwo do wykorzystać;
• pesymista bardzo źle reaguje na porażki i krytykę, ma tendencje do wyolbrzymiania swoich niepowodzeń, przypisuje sobie również winę za wszystko, co zrobił źle.

Pesymizm - możliwe negatywne skutki

Jakie negatywne skutki może mieć pesymistyczna postawa wobec siebie, innych i świata? Pesymizm przede wszystkim może:

• sprawić, że nasza samoocena będzie dalej spadać, spadnie również nasza motywacja do działania;
• zwiększać bierność i pogłębiać izolację społeczną;
• oddziaływać negatywnie na nasze funkcjonowanie społeczne, kontakty z innymi oraz prace zawodową: w końcu każdy będzie miał dość malkontenta, który wszystko widzi w czarnych barwach i nie podejmuje się działania, ponieważ z góry skazuje je na niepowodzenie;
• przyczynić się do rozwoju wielu zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, w tym nawet nerwicy, depresji, fobii czy hipochondrii.

Zalety pesymizmu

Czy pesymizm ma jakieś zalety? Czy takie spojrzenie na świat, siebie i innych może przynieść nam korzyści? Owszem, w postawie pesymistycznej możemy dopatrywać się pozytywnych stron:

• Pesymizm wiąże się z ostrożnością, która czasami może nam? uratować zdrowie i życie. Pesymiści bywają hipochondrykami, unikają ryzyka i zagrożenia. Badania pokazują, że osoby o pesymistycznym usposobieniu rzadziej chorują na poważne choroby (ponieważ zwykle regularnie się badają wyobrażając sobie, że są chorzy) oraz rzadziej ulegają wypadkom (ponieważ unikają niebezpiecznych sytuacji, gdyż przewidują, że może się wtedy wydarzyć coś złego.
• Pesymizm wiąże się z wygórowanymi oczekiwaniami i wymaganiami, co do partnera czy przyjaciół, pesymiście dobierają bliskie sobie osoby bardzo ostrożnie, co może skutkować szczęśliwymi małżeństwami i trwałymi przyjaźniami. Ponadto, drobne sprzeczki nie przeszkadzają pesymistom: ich życie nie jest przecież usłane różami?
• Pesymizm może wiązać się z mniejszą ilością niepowodzeń i porażek: w porównaniu z optymistami pesymiści o wiele rzadziej lub wcale nie podejmują ryzyka, co sprawia, że ich działania są bezpieczne i mniej narażone na błąd.

Jak walczyć z pesymizmem?

Pesymizm jako postawa życiowa ma wady i zalety, aczkolwiek silna postawa pesymistyczna przyjmowana jako dominująca nie jest pożądana. Zbyt pesymistyczne nastawienie do świata może sprawić, że wszystko przestanie nas cieszyć, a przecież nie o to w życiu chodzi, prawda? Jak więc walczyć z nadmiernym pesymizmem i odzyskać radość życia? Poniżej kilka ciekawych wskazówek:

• W każdej sytuacji, nawet tej niekorzystnej, dostrzegaj coś dobrego - zniszczyłaś ulubioną bluzkę koleżanki, którą pożyczyła Ci na kilka dni? Twój projekt w pracy źle wypadł? Spokojnie, zniszczona bluzka to przecież pretekst do zakupów z koleżanką, a niepowodzenie w pracy to z kolei sygnał, że może warto wybrać się na kurs lub dodatkowe studia i podnieść swoje kompetencje? W każdej sytuacji staraj się szukać pozytywów, być może ta dobra strona będzie od razu gotowym rozwiązaniem?
• Nazwij swoje lęki - pesymizm wiąże się z lękami. Jeśli Ciebie one tez paraliżują i nie pozwalają działać, postaraj się je nazwać. Odpowiedz sobie na pytanie, czego konkretnie się boisz. Nie chcesz zaangażować się w związek, ponieważ obawiasz się odrzucenia? A może nie chcesz przyjąć ciekawej oferty pracy, ponieważ wiąże się ona z przeprowadzką i ogromnymi zmianami? Jeśli czujesz taką potrzebę, umów się na konsultację do psychologa: wspólnie ze specjalistą przepracujesz swoje lęki, co pozwoli Ci poczuć się pewniej.
• Podnieś samoocenę i pracuj nad pewnością siebie - pesymiści borykają się z niskim poczuciem własnej wartości, pracuj nad nim poprzez znajdowanie i pielęgnowanie swoich zalet oraz pracę nad wadami. Bądź osobą świadomą swoich mocnych stron, jednocześnie pracuj nas tymi słabszymi, co podniesie Twoją wiarę w siebie i sprawi, że spojrzysz na siebie i cały świat nieco optymistyczniej.
• Wizualizuj efekt końcowy i jego skutki - jeśli coś robisz i widzisz już rozwiązanie w czarnych barwach, próbuj je? pokolorować. Wyobraź sobie, że będzie inaczej, wymyśl, co się stanie, gdy tym, razem Ci się uda. W psychologii nazywa się to mechanizmem samospełniającego się proroctwa:
• Ciesz się z drobnych rzeczy - jeśli nie możesz mieć wszystkiego, ciesz się z drobnych rzeczy, które składają się na Twoją codzienność: z ładnej pogody, miłej rozmowy, niewielkiej podwyżki.
• Każdego dnia dziękuj za to, co dobrego Cię spotkało - każdego dnia wieczorem podziękuj za 3 rzeczy, które otrzymałaś/eś tego dnia, np. miła rozmowa z koleżanką, kawa przygotowana przez ukochaną osobę, pochwała od szefa w pracy - lepiej? Jutro też na pewno spotka Cię coś dobrego!