Lekceważy innych, nie troszczy się o najbliższych, brakuje mu empatii i współczucia, działa zadaniowo i bez skruchy manipuluje ludźmi: to idealny opis makiawelisty, osoby zaburzonej, prezentującej nieprawidłowe wzorców współżycia w społeczeństwie. Jak rozpoznać makiawelistę, jak wygląda relacja z nim oraz jak walczyć z makiawelizmem?
Czym jest makiawelizm i skąd się bierze?
Makiawelizm to zespół cech osobowości, obejmujących przede wszystkim instrumentalne traktowanie innych, brak wyższych uczuć i koncentrowanie się na realizowaniu celów. To cechy wspólne dla wielu przywódców, dyrektorów, kierowników. Nazwa z kolei pochodzi od nazwiska włoskiego filozofa Machiavellego.
Geneza makiawelizmu wiąże się z wychowaniem, a dokładniej negatywnymi wzorcami ze środowiska domowego. Makiaweliści to zwykle dzieci rodziców perfekcjonistycznych, zbyt surowych, chłodnych emocjonalnie, zaburzonych psychicznie, w tym psychopatycznych.
Koncepcja makiawelizmu
Cechy osobowości makiawelicznej
Osobowość makiaweliczna jest charakterystyczna dla przywódców. To osobowość władcza, nastawiona na realizowanie celów. Jakie cechy są typowe dla tej osobowości? Są to przede wszystkim:
- powierzchowny urok osobisty - makiawelista jawi się jako życzliwy i sympatyczny, ale w rzeczywistości jest przeciwieństwem tego obrazu;
- brak uczuć wyższych, brak empatii, tolerancji, poczucia winy;
- instrumentalne traktowanie drugiej osoby;
- próby kontrolowania zachowań innych osób i wpływania na nie;
- stosowanie manipulacji i perswazji w działaniu;
- brak wyrzutów sumienia nawet wtedy, gdy kogoś krzywdzą;
- nieufność wobec innych;
- lekceważenie potrzeb innych ludzi;
- brak ideologicznego zaangażowania w działanie, poświęcanie się jedynie realizowaniu celów;
- brak troski o drugiego człowieka, co jest widoczne szczególnie w relacjach rodzinnych i romantycznych;
- chłód emocjonalny w relacjach interpersonalnych, duży dystans do nowo poznanych osób;
- brak tolerancji dla sprzeciwu;
- egoizm, skupianie się na sobie;
- posługiwanie się kłamstwem i oszustwem, robienie tego skutecznie i efektywnie;
- dbanie o pozytywny odbiór swojej osoby w otoczeniu, doskonałe maskowanie swoich skłonności;
- tendencja do perfekcjonizmu.
Związek z makiawelistą
W pracy makiawelista odnosi sukcesy, zwykle zajmuje stanowiska kierownicze, na których doskonale się sprawdza i osiąga spektakularne wyniki: kosztem oczywiście relacji z innymi. W życiu osobistym już tak pięknie nie jest… Jak bowiem osoba bez empatii i ciepła może stworzyć satysfakcjonującą relację interpersonalną? Dla makiawelisty problemem jest już samo nawiązanie kontaktu, a tym bardziej utrzymanie relacji z drugą osobą. Zwykle ma początku makiawelista korzysta ze swojego wdzięku i udaje mu się zainteresować sobą drugą stronę. Następnie jednak w relacji oczekuje się od niego zaangażowania, empatii, troski, opiekuńczości… A tego już osobie o takim typie osobowości brakuje. Bywa, że makiawelista "wciela się" w rolę: matki, ojca, żony, męża. Jego poświecenie jednak po pewnym czasie zostaje zdemaskowane. Związek z osobą o makiawelicznej osobowości jest bardzo niszczący dla drugiej strony, makiawelista jest osobą toksyczną, zaburzoną i wymagającą terapii.
Objawy makiawelizmu
Jak leczyć makiawelizm?
Osobowość makiaweliczna klasyfikowana jest jako zaburzenie i wymaga specjalistycznej terapii. Leczenia podejmuje się psycholog lub/i psychoterapeuta. Niestety, osoby z tym zaburzeniem osobowości zwykle nie widzą konieczności szukania pomocy. Z własnej woli nie chcą podjąć się leczenia, zwykle decydują się na konsultację ze specjalistą za namową bliskiej osoby. Bywa, że makiawelista zostaje zmuszony sądownie do podjęcia terapii. Warto pamiętać, że w tym wypadku mówimy o zewnętrznej, nie wewnętrznej motywacji do podjęcia leczenia. Jest ono w tym wypadku trudniejsze dla osoby prowadzącej, a jego efekty: mniej spektakularne. Ważne, aby rodzina makiawelisty również została objęta wsparciem i pomocą.
Makiawelizm leczy się z wykorzystaniem metod i technik nurtu behawioralno-poznawczego. Sesje obejmują spotkania pacjenta z terapeutą i koncentrują się wokół rozumienia negatywnych zachowań i uczenia się ich zmiany na takie, jakie są akceptowane w społeczeństwie. W procesie terapeutycznym bardzo ważne jest obserwowanie takich zjawisk, jak próby oszustwa czy manipulacji. Doświadczony terapeuta poradzi sobie jednak ze "sztuczkami" makiawelisty.
Leczenie makiawelizmu
Ciemna trójca osobowości: makiawelizm, narcyzm, psychopatia
Powyższe pojęcia wiążą się z osobowością, jej cechami oraz rodzajami. Są do siebie w pewnym sensie podobne, nie należy ich jednak mylić - czym więc się różnią?
- Narcyzm wiąże się z tendencją do widzenia siebie w centrum: narcyz jest egoistą, posiada zbyt idealny, pozytywny obraz siebie, nie dostrzega swoich wad, jest samolubny i brak mu empatii. Pragnie, aby inni go podziwiali;
- Makiaweliści z kolei uważają, że cel uświęca środki. Brakuj im empatii, tolerancji, działają dla osiągnięcia celu, zupełnie omijając po drodze inne osoby: ich emocje, odczucia, potrzeby. To osoby również samolubne ale i nie obawiające się manipulacji czy oszustwa;
- Z co z psychopatią? Używając tego pojęcia, mamy na myśli skłonności do okrucieństwa i braku wyższych uczuć ale i braku lęku. Psychopata nie boi się, nie odczuwa tej emocji, dlatego właśnie zachowuje się w tak pozbawiony emocji sposób. Nie znajdzie wstydu, poczucia winy, nie ma skruchy. Dla psychopatów inna osoba jest jak przedmiot, można ją "wyrzucić", gdy nam się znudzi. Takie osoby bardzo chętnie, podobnie jak makiaweliści, stosują perswazję, manipulację, uwielbiają kłamać i robią to wyjątkowo dobrze.
Instrumentalne traktowanie innych
Jak walczyć z makiawelizmem?
Makiawelizm jest trudny do wyleczenia, jeszcze trudniejszy do zwalczenia… Tak naprawdę wokół nas wiele jest toksycznych osób, zarówno narcyzów, makiawelistów, jak i osób zaburzonych o skłonnościach psychopatycznych. Najskuteczniejszą bronią jest unikanie ich i dbanie o siebie: o swój spokój psychiczny. Warto ustalić w relacji jasne granice i nie pozwalać przekraczać ich osobom, które budzą negatywne emocje. Chroń siebie i dbaj o to, aby otaczać się radosnymi i pozytywnymi ludźmi!
Komentarze