Ostracyzm, czyli wykluczenie, odrzucenie, ignorowanie, marginalizacja członka grupy kojarzy się nam z historią, a dokładniej z praktyką w starożytnej Grecji, polegającej na dokonywaniu swego rodzaju sądu poprzez wydrapywanie na specjalnych skorupkach informacji o osobach, które skazywało się na wygnanie. Zwyczaj ten nie przetrwał do dziś, aczkolwiek z pojęciem ostracyzmu spotykamy się niestety na co dzień. Co oznacza dziś i czy ma równie negatywny wydźwięk?
Ostracyzm znany w starożytnej Grecji - sąd skorupkowy
Z ostracyzmem spotykamy się w podręcznikach historii: w ten sposób określano sąd w starożytnej Grecji. Polegał on na osądzaniu kandydatów do wygnania poprzez wydrapywanie ich imion na specjalnych skorupkach, z których wiele przetrwało do dziś.
Sąd skorupkowy nazywany był tak jednak bezpodstawnie, ponieważ nie posiadał ani stron procesu ani właściwego mu trybunału, który niezbędny jest do wydania wyroku.
Wraz z rozwojem cywilizacji, przejścia na system feudalny, a następnie socjalistyczny i kapitalistyczny, ostracyzm zaczął przybierać o wiele szerszą skalę. Mimo iż z sądem takim nie mamy do czynienia od bardzo dawna, pojecie to nie wymarło.
W praktyce oznacza to sytuacje, w których jednostka lub grupa pozbawiona jest - fizycznie a nawet prawnie - możliwości korzystania z tych samych dóbr społecznych, do których bezpośredni i bezproblemowy dostęp mają inni członkowie danego zgromadzenia czy danej wspólnoty.
Ostracyzm społeczny - problem współczesnego świata
Współcześnie spotykamy się z ostracyzmem społecznym, czyli rodzajem wykluczenia, którego istotą jest obojętność w stosunku do danej osoby. Z ostracyzmem spotykać się możemy praktycznie wszędzie: w szkole i innej grupie rówieśniczej, w grupie przyjaciół, a nawet w pracy. Jest on o tyle niebezpieczny, że bazuje na obojętności, która - jak wiemy - gorsza jest od jakiejkolwiek jawnej formy niechęci.
Objawy ostracyzmu społecznego
Jak objawia się ostracyzm? Przede wszystkim poprzez ignorowanie i obojętność. Osoba wykluczona jest zawsze i wszędzie pomijana. Nikt nie odpowiada jej na powitanie i pożegnanie, nikt nie zaproponuje zrobienia jej kawy czy kupienia czegoś w sklepie, gdy ktoś wychodzi do miasta. Ponadto, ostracyzm ignoruje potrzeby drugiej osoby, nie pyta się jej o zdanie, a wręcz przeciwnie: przerywa, gdy coś mówi. W pracy ostracyzm objawia się poprzez pomijanie danej osoby w praktycznie każdej kwestii, od organizowania firmowej imprezy po niebranie jej pod uwagę przy rozdzielaniu ważnych dla przedsiębiorstwa zadań. Poza tym, typowymi zjawiskami dla ostracyzmu są milknięcie rozmów, gdy dana osoba wchodzi do pomieszczenia, a z drugiej strony uporczywe jej ignorowanie. Takie zachowanie ma oczywiście negatywne konsekwencje dla funkcjonowania danej osoby, wpływa na jej myśli, uczucia oraz postępowanie.
Do czego może prowadzić ostracyzm?
Ostracyzm, zwłaszcza, jeśli dana osoba jest mu poddana przez dłuższy czas, prowadzić może do szeregu negatywnych konsekwencji. W pierwszej kolejności, gdy zauważamy oznaki ignorowania naszej osoby, zaczyna boleć nas obojętność ale próbujemy jeszcze podjąć próby naprawy sytuacji. Kiedy nie przynoszą one rezultatu, zaczynamy odczuwać bezradność, smutek, pojawia się bierność, ponieważ widzimy, że nie damy rady poprawić atmosfery i jej przeciwdziałać. Następnie zaczynamy odczuwać frustrację, czujemy się gorsi, spada nasza samoocena i tracimy wiarę we własne siły, możliwości oraz kompetencje (np. w pracy).
Długotrwale utrzymujący się stan wykluczenia powodować może groźniejsze w skutkach następstwa, w tym:
- zaburzenia nerwicowe,
- zaburzenia lękowe,
- załamanie nerwowe,
- epizody depresji.
Nikogo zapewne nie trzeba ostrzegać przed tym, że zaburzenia tego typu mogą prowadzić nawet do próby samobójczej. Dlatego właśnie tak istotne jest przeciwdziałanie ostracyzmowi i działanie już po rozpoznaniu pierwszych objawów tego typu wykluczenia społecznego.
Komentarze